قصر و خانه عروسکی

قصر و خانه عروسکی از اسباب بازی های محبوب و مورد علاقه دختر بچه ها است. خانه های عروسکی در انواع مختلف مقوایی ، پلاستیکی و یا به صورت چوبی تهیه می شوند . اما آن چیزی که قصر و خانه عروسکی را برای کودکان جذاب می کند رنگ های شاد ، طرح های با شکوه و دقت در طراحی قسمت های مختلف نما و مبلمان داخلی این مدل از اسباب بازی هاست .

معمولا اسباب بازی پسرانه بر اساس واقعیات دنیای بیرونی یعنی سرعت و تحرک و رویارویی طراحی و ساخته می شوند . اما برعکس آنها قصر و خانه عروسکی بر مبنای یک دنیای فانتزی و رویایی و آرام و امن شکل می گیرند . البته همین مساله بر جذابیت بیشتر آنها برای دختربچه ها می افزاید

تاریخچه

قصر و خانه عروسکی یکی از قدیمی ترین اسباب بازی های محبوب کودکان هستند . این وسایل در مقاطع خاصی از تاریخ جذابیت های خاصی برای اشراف زادگان و ثروتمندان جامعه داشته است.

تصور یک قصر و خانه عروسکی با پله های پیچ در پیچ، مبلمان ، تخت خواب، فرش و حتی وسایل آشپزخانه ، آن هم در اندازه های مینیاتوری و کوچک برای کودکان بسیار جالب و سرگرم کننده است.

به گفته باستان شناسان نمونه هایی از خانه های مینیاتوری کوچک در مصر باستان یافت شده است . قدمت این یافته ها به پنج هزار سال پیش باز می گردد. اما شواهد حاکی از آن است که این خانه های کوچک به منظور برگزاری مراسم مذهبی تهیه شده باشند.

اولین نشانه های توجه به قصرهای عروسکی

خانه های عروسکی فاخری نیز از قرن 16 میلادی در اروپا یافت شده که به نوعی نشان دهنده طبقه اشرافی مردم آن زمان بوده است . در طول زمان این قصرهای چشم نواز مینیاتوری از گنجینه فخر فروشی اشراف خارج گردید . به مرور از آنها به منظور نمونه های اولیه برای طراحی و دکوراسیون منزل استفاده شد.

سازندگان برای طراحی قسمت های مختلف قصرهای کوچک ، ذوق و سلیقه ای خاصی از خود نشان می دادند. همین امر باعث شد داشتن این خانه های دست ساز ، به رویای کودکان قرن 18 تبدیل شود . رفته رفته این قصرها به طور سفارشی جای خود را در خانواده ها و برای بازی بچه ها باز کرد. اما این انقلاب صنعتی بود که با تحولات شگرف خود در دنیای صنعت، امکان تولید انبوه قصر و خانه عروسکی را فراهم کرد . از این رو کودکان بیشتری توانستند اوقات خود را با این مدل از اسباب بازی پربارتر کنند.

قصرها و خانه های عروسکی یکی از دسته های مهم اسباببازی ها هستند که به دو صورت انبوه یا سفارشی تولید می شوند. این وسایل بازی قسمتی از مبادلات خرید و فروش بازار اسباب بازی را به خود اختصاص داده اند . به طوری که همه ساله انواع جدیدی از این طرح ها با ارزش افزوده بیشتر وارد نمایشگاه های بین المللی می شوند. در نهایت به دست تجار بزرگ این صنعت به مشتریان واقعی خود یعنی کودکان جهان می رسند.

اهمیت قصر و خانه عروسکی برای کودکان

یکی از اسباب بازی هایی که هر کودکی باید تجربه بازی با آن را داشته باشد قصر و خانه عروسکی است. وقتی کودکان مشغول بازی با خانه عروسکی خود می شوند ، جسمشان بر روی زمین است و ذهنشان در آسمان. آنها به قدری غرق در خیال پردازی های زیبای خود می شوند که گویی از پله های قصر بالا می روند و یا خانه خودشان را مدیریت می کنند.  شاید بسیاری از والدین برای سرگرم کننده بودن این اسباب بازی امتیاز پنج ستاره کامل را به آن بدهند . اما در واقع فرزندشان در کنار بازی وانمودی زیبایی که با قصر و خانه عروسکی خود انجام می دهد مهارت های شناختی، عاطفی و اجتماعی خود را هم افزایش می دهد.

چرا هر کودک خردسالی باید امکان  بازی با این اسباب بازی را داشته باشد؟

یکی از ویژگی های کودکان خردسال این است که از بازی کردن با اسباب بازی هایی که نمای کوچک شده ای از زندگی واقعی هستند لذت می برند. به همین دلیل خانه عروسکی برایشان جذابیت خاصی دارد. یکی از مهمترین دلایل این جذابیت توانایی کنترل کردن ابزار و وسایل این خانه ها است . وقتی آنها یک صندلی را جا به جا می کنند، عروسکی را روی بالکن می گذارند،. . . از توانایی خودشان در ایجاد این تغییرات لذت می برند. امری که در دنیای واقعی برایشان امکان پذیر نیست.

دومین علت تمایل آنها به قصرها و خانه های عروسکی میل شدید آنها به کنجکاوی و شناخت محیط اطرافشان است. وقتی آنها به وسایل این خانه دست می زنند خطر خاصی آنها را تهدید نمی کند . یعنی هر لحظه کسی به آنها هشدار نمی دهد که نرو، نکن ، دست نزن . پس با خیال راحت به اکتشاف جز به جز این خانه ها می پردازند. ( البته با در نظر گرفتن استاندارهای ایمنی آن اسباب بازی و نداشتن قطعات ریز برای کودکان زیر سه سال . )

بعلاوه کودکان خردسال با مکان های مختلف و وسایلی که در هر قسمت یک خانه قرار می گیرد آشنا می شوند . آنها می توانند بازنمایی درستی از قسمت های مختلف یک خانه در ذهن شان به تصویر بکشند.

فوايد بازی با قصر و خانه های عروسكی  

بر خلاف تصور اولیه ، محققان دانشگاه میشیگان بازی با قصر و خانه های عروسکی را برای کودکان هر دو جنس دختر و پسر مفید و ضروری می دانند. اما چرا این گروه از اسباب بازی ها برای کودکان مفید هستند؟

روایتگری خلاق

دکتر سوزان شفل معتقد است :

کودکان در جریان بازی های وانمودی با قصر و خانه های عروسکی خود به روایتگری داستان های مختلف روی می آورند.

در واقع یک قصر صحنه ای می شود برای خلق رویدادهای گوناگون . اتفاقاتی که بنا به خلق و خو و موضوعات مورد علاقه بچه ها از یک بازی به بازی دیگر تغییر می کند.

در واقع روایت هر داستانی نیاز به خلق عناصر، حرکات، فرایندها و اموری دارد که به یک نتیجه منتهی شود.

در این بین هزاران داده اطلاعاتی در ذهن کودکان پردازش می شود. در نهایت اطلاعات انتخابی کودک در کنار هم قرار می گیرند و داستان رمانتیک یا هیجان انگیزی جدیدی خلق می شود. حالا هر چه اطلاعات محیطی کودک بیشتر باشد داستان هایی با محتوای غنی تر ایجاد می کند.  

ابزاری برای بیان احساسات و هیجانات

کودکان خردسال واژگان محدودی برای بیان احساسات و عواطف خود دارند. آنها مثل یک بزرگسال طیف گسترده ای از احساسات را درک می کنند. هر چند قادر به بیان آن احساسات در قالب کلمات و جملات نیستند. بنابراین گاهی بار عاطفی زیادی را به دوش می کشند . در نتیجه این نارضایتی را با پرخاشگری، ناآرامی و . .. به صورت غیر مستقیم نشان می دهند.

بازی با یک خانه عروسکی باعث می شود کودک اتفاقاتی را که باعث نگرانی، خوشحالی، ترس، خنده شان شده است بازآفرینی کنند. آن هم به ساده ترین شکل ممکن . او احساساتش را به شخصیت های خیالی که درون این خانه ها زندگی می کنند یا عروسک های آن فرافکنی می کند. این تخلیه عاطفی به سلامت روانی کودک کمک زیادی می کند.  از طرفی بیان احساسات در جریان بازی باعث سرزنش والدینش نمی شود . زیرا می تواند با خودش درباره احساسات و هیجاناتش حرف بزند و با آنها کنار بیاید.

کودکان بزرگتر هم با دایره گسترده تری از کلمات و روایت ها هیجانات خود را ابزار می کنند. در این زمینه یک تحقیق جالب انجام شد . نتیجه تحقیق نشان داد پسران پرخاشگری که با خانه های عروسکی بازی می کنند به مرور از  داستان های خشونت آمیز خود می کاهند. همچنین مشخص شد که در نهایت آنها با آرامش بیشتری مشغول بازی می شوند.

بهانه ای برای تمرین و مشارکت گروهی

قصر و خانه عروسکی یکی از بهترین اسباب بازی ها برای دور هم جمع کردن کودکان است. هر کودکی مدیریت شخصیت یا مکان خاصی را بر عهده گرفته ، به ایفای مسئولیت های خود می پردازد. در این بازی ها کودکان یاد می گیرند هر فردی وظایفی دارد که باید آن را در رابطه با دیگران به بهترین شکل ممکن انجام دهد.

گاهی یک کودک اتاق نشیمن را برای پذیرایی مهمانان آماده می کند . کودک دیگری ، ابزار های جانبی مثل عروسک ها و صندلی ها را در جای خودشان قرار می دهد. بنابراین به نوعی در یک پروژه گروهی مشارکت می کند تا بازی روند مطلوب خود را دنبال کند. در این بین ممکن است دلخوری هایی پیش بیاید که آن هم معمولا با گذشت زمان یا حل و فصل آن توسط بزرگ تر ها برطرف می شود. اما رفته رفته کودکان به یک پختگی عاطفی و مدیریت احساسات می رسند تا با همدلی بیشتری در کنار هم بازی کنند.

تمرین دست ورزی و هماهنگی

توجه و تقویت ماهیچه های حرکتی دخیل در فعالیت های ظریف برای کودکان از اهمیت زیادی برخوردار است. معمولا به تمرین هایی که باعث تقویت مهارت های حرکتی ظریف شود، دست ورزی می گویند. کودکانی که تمرین و مداومت بیشتری در این زمینه داشتند برای نوشتن، نقاشی و نواختن موسیقی آمادگی بیشتری دارند.

بیشتر لوازم اسباب بازی و همچنین لوازم جانبی قصرها و خانه های عروسکی کوچک و ریز هستند . در نتیجه کودکان با بستن لولاهای خانه، تمیز کردن لوازم خانه، به صدا درآوردن زنگ آن و خلاصه بازی کردن با قسمت های مختلف یک خانه عروسکی  مهارت دست ورزی خود را تقویت می کنند.  بعلاوه هماهنگی حرکتی لازم بین چشم و دست خود را نیز افزایش می دهند.

افزایش واژه سازی و قدرت بیان

آشنا شدن با قسمت های مختلف قصر و خانه عروسکی، صحبت با کودکان دیگر درباره نحوه بازی،داستان تعریف کردن برای خودشان با این اسباب بازی ها به طور زمینه ای و غیر مستقیم به افزایش دایره لغات و دستور زبان کودکان کمک زیادی می کند. تا جایی که در تمام اتاق های بازی درمانی یک قصر و خانه عروسکی وجود دارد . از این طریق مهارت های مختلف کودک مورد بررسی دقیق تر روانشناسان قرار می گیرد. از جمله نحوه بیان، تعداد واژگان و بسیاری از رفتاری های آگاه یا ناهشیار آنها .

شاید اغراق نباشد که بگوییم قصر و خانه عروسکی یکی از خیال انگیزترین و جادویی ترین اسباب بازی های کودکانه است .  جادویی که در جریان یک بازی وانمودی قدرت به تصویر کشیدن برش های خوب و بد زندگی را دارند.