تقویت حس تعادل

حس تعادل یکی از قوای  بنیادینی است که برای یک زندگی سالم و متعادل به آن نیاز داریم. تقویت حس تعال به قدری اهمیت دارد که برخی از کارشناسان این حوزه می گویند: بدون حس تعادل در بدن بسیاری از توانایی های یادگیری مغز نمود پیدا نخواهد کرد.

حس تعادل بازتابی از موقعیت ما در محیط را نشان می دهد. دریافت های این احساس به شما نشان می دهد که در چپ، راست، بالا، پایین، جلو و پشت سرتان چه چیزهایی قرار دارد. این احساس به کوچکترین تغییرات بدن شما در محیط حساس است و پالس های عصبی مربوط به آن را برای ادراک و حرکت مناسب به مغز ارسال می کند. عجیب اینکه اختلال و به هم خوردن این حس زندگی روزمره را کاملا مختل می کند و حتی حوادث ناگواری را ایجاد می کند. به همین دلیل توجه و تقویت حس تعادل از اهمیت زیادی برخوردار است.

ایجاد تعادل در بدن یک فرایند پویا است به طوری که با کوچک ترین حرکت ما و ایجاد تنش در عضلات بدن، این سیستم با ارسال پیام ها به قسمت های مختلف مغز تعادل بدن را حفظ می کند.

نقش چشم، گوش و مخچه در تقویت حس تعادل

چشم نخستین عضو فعال در احساس تعادل است. چشمان شما با دیدن جهت های مختل مکان هندسی قرار گیری اشیا مختلف را بررسی می کند و برای تایید به اندام های دیگر ارسال می کند. وقتی در اتاقی از خطاهای پرسپکتیو استفاده می کنند و زوایا عجیب و غریب می شوند تعادل شما کاملا مخدوش می شود به طوری که حتی نمی توانید یک لیوان پر از آب را از یک نقطه به نقطه دیگر برسانید.

دیدن  تجسم کردن محیط اطراف نیز به حس تعادل ما کمک می کند. برای مثال ما نمی توانیم مدت زیادی را با چشمان بسته روی یک پا بایستیم چرا که مغز ما اطلاعات محیطی لازم برای ایجاد تعادل را که از ورودی چشم دریافت می کرد از دست داده است.

گوش هم نقش مهمی در تقویت حس تعادل دارد. قسمت های مختلف گوش داخلی که به آن لابیرنت هم گفته می شود، با تغییر بدن و تغییراتی که در این سیستم استخوانی پیچیده ایجاد می شود،  اطلاعات لازم برای ایجاد تعادل را به مغز مخابره می کند. نکته جالب در مورد گیرنده های گوش داخلی در ایجاد حس تعادل این است که این گیرنده ها تغییر سرعت افقی را به سرعت درک می کنند اما متوجه سرعت ثابت نمی شوند.

قسمت دیگری که در ایجاد تعادل نقش مهم  و در حقیقت اصلی را ایفا می کند مخچه است. قاعده مخچه مسئولیت هماهنگ کردن کلیه حرکات بدن را بر عهده دارد .  

اهمیت تقویت حس تعادل در کودکان

کودکان به خاطر فعالیت بدنی زیاد به طور ناخودآگاه به تقویت حس تعادل خود می پردازند. وقتی روی لبه جوی آب کنار خیابان راه می روند یا روی یک تکه چوب گام به گام حرکت می کنند نوعی از تعادل را نشان می دهند. برخی از بچه ها نیز  با گذراندن دوره های آموزشی مختلفی نظیر یوگا به تقویت مهارت حسی خود به صورت حرفه ای می پردازند.

با ورود افراد به سالخوردگی و کاهش فعالیت بدنی تعادل هم ضعیف می شود که با تمرینات ورزشی ساده برای این گروه سنی هم قابل تقویت می باشد.

بنابراین کودکانی که از فعالیت و تحرک بدنی کافی برخوردار نیستند هنگام ایجاد تعادل در ورزش های مختلف دچار مشکل می شوند. والدین با ایجاد فضای مناسب برای فعالیت بدنی آزاد کودکان خصوصا در زمین های بازی امن می توانند به تقویت حس تعادل فرزندشان کمک شایان توجهی نمایند.

کودکان برای تقویت حس تعادل نیاز به فاکتورهای زیر نیاز دارند

• برخورداری از تمرکز مناسب :

  برخورداری از توجه و تمرکز ، به تنظیم و هماهنگی قسمت های مختلف ایجاد کننده تعادل کمک می کند.

• شناخت درست از موقعیت بدنی:

  شناخت اعضای بدن و درک حرکت بدن عامل موثر دیگری در تقویت حس تعادل است.  کودکی که هنوز با پای خود آشنا نیست یا نمی تواند پای خود را در جهت خاصی حرکت بدهد قطعا نمی تواند گل بزند. چون هیچ اطلاعات پایه ای لازم برای خارج شدن از تعادل فعلی و ایجاد تعادل جدید را به واسطه عدم شناخت بدنی در اختیار ندارد.

• یکپارچه سازی دو طرفه:

  استفاده از دو دست در کنار هم و تکیه بر حرکت یک دست نیز از جمله فاکتورهای لازم برای برقراری حس تعادل است. مثل تنیس بازی که باید به هر دو دوست خود برای زدن ضربه تکیه کند.

• تشخیض ذهنی قرینگی :

  توانایی درک خط فرضی ای که بدن را به دو قسمت مساوی تقسیم می کند در معادلات جهت گیری درک مکانی از اهمیت زیادی برخوردار است و بر استفاده از اندام های دو طرف بدن تاثیر می گذارد.

• هماهنگی بین چشم و دست:

  توانایی پردازش اطلاعات دریافت شده از چشم برای کنترل و هدایت دست ها برای تحقق یک عمل نیز از مهمترین ویژگی های لازم برای برخورداری از حس تعادل است. کارشناسان حرکتی برای تقویت حس تعادل از تمرینات هماهنگی دست و چشم بهره زیادی می برند و خوشبختانه اسباب بازی های زیادی نیز به این منظور در بازار اسباب بازی موجود است.

• چیرگی دست راست یا چپ:

  معمولا انسانها در استفاده از هر دوست عملکرد یکسانی ندارند و یا راست دست هستند یا چپ دست. این ویژگی هم بر حس تعادل تاثیرات قابل توجهی می گذارد و تکیه بدن بر دست غالب قرار می گیرد.

• قدرت عضلانی:

  قدرت عضلات در برابر فشارهای وارده بر بدن از سمت و سوی مختلف هم عامل مهمی در ایجاد حس تعادل در نظر گرفته شده است.

• استقامت عضلانی:

  توانایی یک عضله منفرد یا گروهی از عضلات برای اعمال نیرو به طور مکرر در برابر یک نیروی بیرونی هم از مصادیق قوانین فیزیک موثر در این زمینه است.

• خود تنظیمی:

  به توانایی بدن برای برخورداری از سطح هوشیاری لازم و تغییرات مناسب در برابر عوامل بر هم زننده این تعادل خود تنظیمی گفته می شود. که به صورت شبکه پیچیده و منسجمی از محرک ها و پاسخ ها بر حس تعادل بدن تاثیر می گذارد.

لازم به ذکر است بسیاری از اسباب بازی ها با داشتن برخی از فاکتور های یاد شده در بالا به تقویت حس تعادل کودک کمک می کنند. باید بدانیم که شبکه ای از اتصالات نورونی در قاعده مخچه، بینایی ، شنوایی و لامسه در ایجاد تعادل چون قطعات پازل کنار هم قرار می گیرند.  بنابراین اگر فرزندتان مشکلی در ایجاد تعادل خود ( متناسب با سن خود) دارد حتما فاکتور های بالا باید توسط پزشک متخصص مورد برسی قرار گیرد.