تقویت مهارت های حرکتی مثل راه رفتن ، دودیدن ، پرتاب توپ  و . . . به استفاده از عضلات بزرگ در بازوها ، پاها و تنه یا عضلات کوچکتر و ظریف تر و هماهنگی آنها با هم نیاز دارد.  نوزاد تازه متولد شده قادر به انجام بسیاری از حرکات ظریف نیست چون عضلاتش هنوز از رشد کافی برخوردار نشده اند .

معمولا فرآیند رشد در کودکان و بزرگسالان نقاط عطف مختلفی دارد. به همین دلیل از هر کودکی باید متناسب با سن او انتظار پیشرفت و تقویت مهارت های حرکتی را داشت. در ادامه تعدادی از این نقاط عطف را در مقاطع سنی مختلف با هم مرور می کنیم.

• تازه متولد شده تا 2 ماهگی

• در حالی که به پشت خوابیده ، سرش را به هر دو طرف می چرخاند
• سرش را بلند می کند و می تواند روی شکمش به هر دو طرف بچرخد

• 3-4 ماهگی

• از روی شکم به پشت غلت می زند
• سرش را به آهستگی بلند می کند

• 5 ماهگی

• راحت تر غلت می خورد
• در حالی که به پشت خوابیده انگشت پایش را در دهانش می گذارد
• با چشمانش به راحتی به فاصله دور نگاه می کند و تلاش می کند روی زمین بیشتر حرکت کند

• 6-8 ماهگی

• به تنهایی می نشیند
• در حالت نشسته به اسباب بازی هایش دست می اندازد
• روی شکمش می خزد

• 9-11 ماهگی

• نیم خیز می شود و تلاش می کند بایستد
• چهار دست و پا می خزد
• دستش را به اطراف می گیرد و سعی می کند راه برود

• 11-12 ماهگی

• با یک دست می گیرد و راه می رود
• چند ثانیه به تنهایی می ایستد

• 13-14 ماهگی

• از پله ها بالا می رود
• بدون کمک می ایستد
• به تنهایی راه می رود

• 15-18 ماهگی

• با کمک گرفتن از دیوار از پله ها بالا می رود
• از پله ها پایین می خزد
• می تواند بدود
• توپ را پرتاب می کند

• 2 سالگی

• نسبتاً خوب راه می رود و می دود
• با هر دو پایش می پرد
• از پله ها به تنهایی بالا و پایین می رود

با هر دو پا یک توپ را لگد می زند

• 3 سالگی

• تعادلش را روی یک پا  برقرار می کند
• سه چرخه سواری می کند

• 4 سالگی

• می تواند بدود ، بپرد و بالا برود
•  شروع به جست و خیز می کند

• 5 سالگی

• روی پاهایش می پرد و طناب می زند
• می تواند اسکیت و شنا کند
• دوچرخه سواری می کند

این اطلاعات یک راهنمای کلی برای والدین است تا  بفهمند فرزندشان  متناسب با سنشان رشد می کند یا خیر؟ البته باید به این نکته مهم هم توجه کرد که هر کودکی جریان منحصر به فرد رشد خود را دنبال می کند.

توصیه های متخصصان برای تقویت مهارت های حرکتی

انجمن قلب آمریکا ، حداقل 60 دقیقه فعالیت بدنی متوسط ​​تا شدید را برای کودکان شش تا هفده ساله توصیه می کند. خوشبختانه بازی کردن کودکان زمینه مناسب برای رشد و تقویت مهارت های حرکتی را برای آنها ایجاد می کند

آکادمی اطفال آمریکا به والدین نوزادان و کودکان نوپا توصیه می کند، روزانه  180 دقیقه فعالیت در قالب بازی های بدون ساخت برای فرزندشان تدارک ببینند.

در حالت ایده آل ، کودکان باید 60 دقیقه فعالیت مداوم داشته باشند . با این وجود فعالیت بدنی کودکان باید به چند بخش 15 دقیقه ای، 30 دقیقه ای و . . .  تقسیم شود.

فعالیت هایی برای تقویت مهارت های حرکتی در داخل منزل

خزیدن و راه رفتن بر روی سطوح گوناگون با ایجاد موانع مختلف با بالش و پتو

 نشستن روی یک توپ ورزشی

یوگا و فعالیت های ورزشی هوازی و ژیمناستیک و ایروبیک برای تمرین مهارت حرکتی در منزل مناسب هستند.  

فعالیت هایی برای تقویت مهارت های حرکتی در فضای باز

• آب بازی و شنا در حضور مربی یا مراقبان کودک
• دویدن در چمنزارها و توپ بازی و وسطی
• سه چرخه سواری و دوچرخه سواری
• گلف، بسکتبال ، فوتبال

از توصیه های کارشناسان برای بازی های پر تحرک بیرون از منزل هستند که والدین باید متناسب با محیط و سبک زندگی خود نوع مناسبی از آن را انتخاب کنند .

کودکانی که متناسب با نقاط عطف مهارت حرکتی خود  رشد نکرده اند

کودکانی که متناظر با سن خود تقویت مهارت های حرکتی لازم را کسب نکرده اند باید به فیزیوتراپیست مراجعه کنند. روش های بازی درمانی و کار درمانی این کارشناسان به کودکان کمک زیادی می کند تا متناسب با شرایط  از توانمندی های حرکتی خود استفاده کنند.

فیزیوتراپیست ها می توانند قدرت ، تعادل و هماهنگی لازم را با حرکات و تمرینات مناسب برای کودکان به ارمغان بیاورند.

فواید بی نظیر تقویت مهارت حرکتی

رشد جسمی

تقویت مهارت های حرکتی برای رشد جسمی، اجتماعی و روانی از اهمیت زیادی برخوردار است به طوریکه حتی بر سبک زندگی نیز تاثیر می گذارد. کودکانی که از مهارت های حرکتی بیشتری برخوردارند، فعالیت جسمی بیشتری نیز دارند و در مقایسه با همسالان خود از چابکی، فرزی و سرعت عمل بیشتری بهره می برند.

مهارتهای حرکتی خوب به آمادگی قلبی تنفسی ، بهبود وزن گیری و مشارکت بیشتر کودکان در فعالیت های ورزشی کمک می کند.از طرفی مهارت های حرکتی باعث پرورش مهارت های کلامی و عملکرد اجرایی کودکان نیز می شود. با توجه به اهمیت و جایگاه تقویت مهارت های حرکتی، محققان در تدارک پروژه های بلند مدتی هستند که رابطه مهارت های حرکتی  با توانایی های دیگر را مورد سنجش قرار دهد. 

دوره حساس برای تمرین مهارت حرکتی که دیگر تکرار نمی شود

اگر چه تمرین مهارتهای حرکتی اساسی ، در نوزادی صورت گرفته و باعث تکمیل فرایندهای پیچیده حرکتی در سنین بالاتر می شود. اما روانشناسان رشد معتقدند دوره حساس رشد مهارت های حرکتی به دوران خردسالی و پیش از دبستان کودکان باز می گردد. یعنی کودکان دو تا 6 ساله مهمترین دوران خود را برای تقویت مهارت حرکتی پشت سر می گذارند. این امر مسئولیت مهدها و مراکز پیش از دبستان و حتی والدین را برای فراهم کردن محیط و اسباب بازی مناسب برای تمرین و تقویت مهارت های حرکتی افزایش می دهد. برای مثال از آنجایی که در کشور های اروپای غربی کودکان بیشتر ساعات بیداری خود را در مهد به سر می برند، برنامه های مدونی برای تقویت مهارت های حرکتی آنها در حیاط و در داخل مهد تهیه و تنظیم شده است تا از این فرصت نهایت استفاده را ببرند.

فواید تمرین مهارت حرکتی برای دانش آموزان

تحقیقات پیرامون دانش آموزان 7 تا 10 ساله در دانمارک نیز نتایج جالبی به همراه داشت. مدارسی که از برنامه های تربیت بدنی استفاده می کنند، از رشد استخوانی بهتری برخوردار بودند و فاکتورهای ابتلا به بیماری های کمتری را نشان دادند. همچنین تناسب اندام بیشتری داشتند. کارشناسان توصیه می کنند به منظور بهبود و تقویت مهارت حرکتی مدارس کلیه کشورها و در تمام پایه های تحصیلی باید به ورزش و تربیت بدنی توجه ای ویژه ای نشان دهند. 

تاثیر مهارت حرکتی بر رشد شناختی

تقویت مهارت حرکتی علاوه بر تاثیراتی که روی بهبود سلامت فیزیکی دارد، بر سلامت عاطفی، اجتماعی و شناختی کودکان هم تاثیرگذار است.

برخی محققان و صاحب نظران نیز به تاثیرات درمانی تقویت مهارت های حرکتی توجه دارند. برای مثال یکی از این موارد افزایش اضافه وزن کودکان سنین پیش از دبستان است که به سبب کم تحرکی و سبک زندگی ناسالم تبعات منفی جبران ناپذیری را به همراه دارد. خطری که طبق آمارهای منتشره بیش از 41 میلیون نفر از کودکان را در آستانه بیماری های زمینه ای فراوان از جمله دیابت، پرفشاری خون و. . .  قرار داده است. یکی از مهمترین علاج های پیش روی آن توجه به ورزش و تمرین مهارت حرکتی است. امری که توجه زود هنگام به آن می توانست از وقوع چنین بحرانی پیشگیری کند .

امروزه ، پیشرفت  های زیادی در علوم اعصاب حاصل شده و این فرضیه مطرح شده است که تمرین مهارت حرکتی و فعالیت بدنی تاثیر مثبتی بر عملکر شناختی دارد. برای مثال از آنجایی که فرایندهای شناختی و حرکتی دارای فرایند اساسی یکسانی در مغز هستند، تقویت مهارت حرکتی روی مهارت شناختی تاثیر زیادی می گذارد.

گزارش ها حکایت از این واقعیت دارند که فعالیت های بدنی باعث افزایش یادگیری، پردازش اطلاعات و حافظه می شود . به عبارت دیگر تمرین مهارت حرکتی برای پیشرفت تحصیلی آنها نیز مفید است.